Bron: Morningstar, 10/03/2017

De stijgende populairiteit van Exchange Traded Funds (ETF’s) heeft deze categorie sterk laten groeien in de afgelopen jaren. Beleggers worden in toenemende mate aangetrokken door de lage kosten van deze passieve producten. Het beheerd vermogen is in 5 jaar tijd verdubbeld naar 550 miljard euro per ultimo 2016, blijkt uit onderzoek van Morningstar.

Uitgaande van de huidige ontwikkeling zal het beheerd vermogen van ETF’s in Europa tegen 2020 de grens van 1 biljoen euro (1.000 miljard) passeren, voorspelt Hortense Bioy, Director European Passive Funds Research bij Morningstar.

Die conclusies komen naar voren uit de 2017-editie van Morningstar’s jaarlijkse studie naar het ETF-landschap, getiteld ‘A Guided Tour of the European ETF Marketplace’.

Groei versterkt

Bioy ziet een aantal trends in de markt die in het voordeel van ETF’s werken en daardoor de groei versterken. Zo is er nieuwe regelgeving op komst in de vorm van bijvoorbeeld Mifid II. Ook innovaties zoals robo-advies spelen een rol. De innovatie krijgt vorm doordat steeds meer fondshuizen ETF-producten aanbieden en de distributie via allerlei verkoopkanalen steeds fijnmaziger wordt. Het keuzepalet voor de particuliere belegger wordt dus steeds groter.

Onderstaande grafiek toont de groei in de voorbije jaren, waarbij duidelijk te zien is dat met name de periode 2014-2016 spectaculair was:


Obligatie-ETF’s in opkomst

In de vroege jaren gedurende de opkomst van ETF’s waren het vooral aandelenproducten die de categorie vormden, maar de laatste tijd is vooral het segment obligaties aan een opmars bezig. Dat komt doordat er veel nieuwe producten op de markt zijn gekomen die beter zijn toegesneden op de belegger. Het bredere productenpalet trok meer nieuw vermogen aan, zodat het marktaandeel van obligatie-ETF’s in de totale markt groeide naar 24% vergeleken met 16% in 2011.

Aan de andere kant moesten ETF’s in grondstoffen juist terrein prijsgeven. Dat kwam vooral door de schommelingen van de goudprijs, want goud is dominant in deze brede categorie. In 2016 trok de goudprijs weer wat aan, en ook de interesse in grondstof-ETF’s. Maar kijken we verder terug in de tijd, dan toont de tabel een halvering van het marktaandeel in vijf jaar tijd: van 19% naar 7,8% ultimo 2016.


Verschuiving naar fysieke replicatie

Dan de technische kant van hoe een ETF werkt. Het fonds kan de index die het volgt nabootsen door fysieke replicatie, dus direct posities innemen in de indexcomponenten, of door synthetische replicatie. In dat geval maakt het fonds gebruikt van afgeleide instrumenten die de index geheel of gedeeltelijk weerspiegelen. Synthetische replicatie werd altijd gezien als de juiste manier om lastig toegankelijke markten af te dekken, zoals opkomende markten, of om liquiditeitskwesties te omzeilen.

Echter, de introductie van veel nieuwe ETF’s die fysiek repliceren en ook nog eens succesvol zijn, heeft de aandacht meer naar die aanpak getrokken. Bovendien kwam synthetische replicatie bij de particuliere belegger in een kwaad daglicht te staan, omdat ze technisch nogal ingewikkeld en ondoorzichtig zijn.
De grote fondshuizen hebben hun nieuwe productintroducties vooral gericht op fysiek replicerende producten. Ook partijen zoals Lyxor, db X-trackers en Amundi die voorheen pleitbezorgers van synthetisch waren, storten zich tegenwoordig op fysiek. Daardoor is de markt behoorlijk gaan schuiven, zoals onderstaande grafiek duidelijk laat zien:


Consolidatie op komst

Het landschap van ETF-aanbieders wordt gedomineerd door iShares. De BlackRock-dochter heeft bijna de helft van de markt in handen. Voor de rest is het beeld sterk versnipperd. Dat is te zien in de onderstaande tabel die de fondshuizen weergeeft, gerangschikt op beheerd vermogen en marktaandeel:


Om een echte pan-Europese speler te zijn, moet een fondshuis producten aanbieden die aan meerdere Europese effectenbeurzen genoteerd staan. Pas dan kan het een geografisch diverse klantengroep goed bedienen. Nu bieden meerdere fondshuizen een gelijksoortig product aan, zodat er bijvoorbeeld 12 verschillende ETF’s van verschillende aanbieders zijn die de Euro Stoxx 50 Index volgen.

Het productenaanbod in Europa is dan ook vele malen groter dan dat in de Verenigde Staten, hoewel de Europese ETF-markt slechts eenvijfde bedraagt van de Amerikaanse. Dat vraagt om stroomlijning van het aanbod en om consolidatie onder de aanbieders.

Iedereen verwacht die, maar die is nog niet echt op gang gekomen. De afgeloepn jaren zijn er wel deals geweest. Zo kocht iShares de ETF-activiteiten van Credit Suisse; WisdomTree kocht BoostETP; China Post nam Market Access ETF over van Royal Bank of Scotland.

ComStage, de ETF-dochter van Commerzbank die zich op de Duitse thuismarkt richt, kan de volgende zijn, voorspelt Morningstar-specialist Bioy. Volgens haar staat ook Source, het ETF-bedrijf van private equity investeerder Warburg Pincus, momenteel te koop.

Intussen betreden ook nieuwkomers de markt, zoals BMO uit Canada. Gevestigde Amerikaanse namen als JP Morgan, Fidelity en Franklin Templeton overwegen ook om zich op de ETF-markt te begeven. Dus consolidatie of niet, het aanbod blijft voorlopig uitdijen, zowel qua fondshuizen als qua productenpalet.