Bron: De Tijd, 23/6/2017
De Belg belegt meer dan ooit. Uit
het jaarverslag van Beama, de
sectorfederatie van fondsenbeheerders,
bleek dat de Belg eind
2016 liefst 177 miljard euro had uitstaan in
verschillende beleggingsfondsen. Het gaat
daarbij om geldmarkt-, aandelen-, obligatie-
en gemengde fondsen. Ook pensioenfondsen
of fondsen verpakt in verzekeringsproducten
vallen daaronder.
Dat de Belg meer belegt, is een goede
zaak. Zeker in een omgeving van nulrente
loont het de moeite op zoek te gaan naar
een wat hoger rendement. De inflatie ligt
vandaag immers een stuk boven de spaarrente.
Daardoor verliest spaargeld jaar na
jaar bijna 2 procent aan koopkracht. Een
gegarandeerd verlies dus. Een gemengd
fonds daarentegen bracht de voorbije vijf
jaar gemiddeld 5,3 procent per jaar op.
Daarom is het des te pijnlijker dat de
Belg nog altijd zoveel geld verliest als hij
belegt. Niet aan slechte rendementen. Niet
aan verkeerde beleggingen. Wel aan de
kosten die hij moet betalen telkens als hij
een beleggingsfonds koopt. Of het nu gaat
om grootbanken of andere spelers, de Belgische
beleggingsmarkt wordt gedomineerd
door spelers die instapkosten vragen
bij de aankoop van beleggingsfondsen.
Instapkosten voor beleggingsfondsen
zijn een anomalie uit vervlogen tijden. Je
betaalt toch ook geen toegangskosten om
een supermarkt binnen te mogen, laat
staan dat je meer zou betalen naarmate je
meer winkelt. Vanuit het perspectief van
de traditionele financiële spelers zijn die
instapkosten makkelijk verdiend geld. Zeker
als ze hun klanten het ene fonds voor
het andere laten omruilen. Instapkosten
vormen bovendien ook letterlijk een hindernis
voor de Belgen om te beleggen.
Geheim
Hoeveel in België exact wordt verdiend
met het aanrekenen van instapkosten is
een goed bewaard geheim. Toch kunnen
we dat bedrag via een kleine omweg inschatten.
Het totale uitstaande bedrag aan
beleggingsfondsen in België is 177 miljard
euro. Het totale bedrag aan toetredingen
in beleggingsfondsen over 2016 was
95 miljard euro en aan terugbetalingen
84 miljard euro. Dat wil zeggen dat op
jaarbasis meer dan de helft van alle geïnvesteerde
fondsen wordt omgeruild voor
andere fondsen. De cijfers illustreren dat
het wisselen tussen fondsen vaak gebeurt.
Waarbij uiteraard telkens opnieuw instapkosten
moeten worden betaald.
Niet al die bedragen zijn voor rekening
van particuliere beleggers maar ook voor
die van institutionele beleggers, zoals banken
of verzekeraars. Die laatste moeten
heel vaak geen instapkosten betalen. Volgens
Beama maken particulieren en privatebankingcliënten
ongeveer 45 procent uit
van het totale beheerd vermogen van de
sector. Laat ons er dan van uitgaan dat
45 procent van alle toetredingen voor rekening
is van particulieren en dat zij daar
telkens de geafficheerde 3 procent instapkosten
op betalen.
“Instapkosten
voor beleggingsfondsen
zijn een
anomalie uit
vervlogen
tijden. Je
betaalt toch
ook niet
om een
supermarkt
binnen te
mogen?”
Dat zou betekenen dat de Belgische
particuliere belegger alleen al in 2016 zowat
1,3 miljard euro betaalde aan instapkosten.
Grosso modo gaat het om zowat 270 euro per gezin. Ter vergelijking: de zo
fel gecontesteerde en bekritiseerde elektriciteitsfactuur
stijgt in 2017 naar schatting
met 50 euro per gezin.
Aandeelhouders
Het is zonde dat de Belg elk jaar zoveel
geld weggeeft aan zijn financiële instelling.
Geld dat hij beter zou beleggen in
zijn eigen appeltje voor de dorst in plaats
van het te schenken aan de aandeelhouders
van die instelling.
Het kan nochtans anders. In modernere
landen met een veel wijder verspreide beleggingscultuur
– zoals Zweden – bestaan
geen instapkosten. Daar wisselen beleggers
of investeerders eenvoudig van het
ene naar het andere fonds, zonder dat ze
daarbij telkens bestraft worden. Het is dan
ook opvallend dat uitgerekend in zo’n
land de kennis van burgers over beleggen
en pensioenen veel groter is.
Dat kunnen we hier meer dan ooit gebruiken.
De Belg moet aangemoedigd
worden meer te beleggen om zijn spaarpot
op te bouwen, en zeker om die te beschermen
tegen de inflatie. Hoog tijd dus
om die dure en zinloze instapdrempel
voor de beleggingsmarkt af te breken.
