Bron: Trends, 16/02/2017

Op 15 februari reikte Morningstar onderscheidingen uit aan de beste fondsbeheerders en de beste fondsenhuizen die actief zijn op de Belgische markt. Morningstar, dat beschikt over een legertje analisten en een van de grootste databanken ter wereld, is een van de meest invloedrijke stemmen in fondsenland. Om te bepalen wie een prijs verdient, kijkt het in de eerste plaats naar de rendementen van de afgelopen vijf jaar en naar de risico’s die de beheerders namen om dat resultaat te halen. “De fondsenanalisten lichten die kandidatenlijst nog grondig door en voeren een aantal kwalitatieve checks uit”, legt analist Jeffrey Schumacher uit.

Er zijn voor Morningstar een aantal redenen om fondsen te schrappen. Schumacher: “Zo rapporteren sommige fondshuizen geen informatie over de fondsbeheerders. Dan wordt het voor ons lastig om te bepalen wie er verantwoordelijk is voor de prestaties van het fonds. Bij een aantal andere fondsen heeft onlangs een managerswissel plaatsgevonden, wat voor ons een reden is om een fonds uit te sluiten. Hetzelfde geldt voor fondsen die hun beleggingsstrategie significant hebben gewijzigd.”

Enkel fondsen die verkrijgbaar zijn op de Belgische markt komen in aanmerking voor de Morningstar Awards. Sommige fondsenhuizen registreren hun fondsen wel in België, maar commercialiseren ze hier niet. Ook als de vermogensbeheerders te weinig informatie verstrekken, worden ze geweerd. “Informatie over de beheerders en de beleggingsportefeuille is voor iedere belegger essentieel om een goede afweging te kunnen maken. Fondsen die die informatie bewust achterhouden, verdienen simpelweg geen prijs”, zegt Schumacher.

Morningstar Awards 2017

Morningstar

Belgische aandelen

Het gebeurt niet altijd uit kwade wil. Ook de fondsen van KBC, een van de grootste Belgische fondsenhuizen, werden uitgesloten voor de Morningstar Awards. “Na een update van onze software is er een technisch probleem ontstaan”, legt een woordvoerder van KBC uit. “Er was tijdelijk geen informatie-uitwisseling mogelijk tussen ons platform en dat van Morningstar. Het heeft enkele weken geduurd vooraleer we dat IT-probleem konden oplossen, maar ondertussen is dat euvel verholpen. Meer hoef je daar niet achter te zoeken.” Omdat Morningstar niet over alle nodige gegevens beschikte, werden de fondsen van KBC geschrapt uit de lijsten met producten die in aanmerking kwamen voor een bekroning. KBC won vorig jaar nog de Morningstar Award in de categorie Belgische aandelen.

Die eer valt deze keer te beurt aan Degroof Petercam. De winnaar in de categorie Belgische aandelen is DPAM Invest B Equities Belgium (+3,75%). Het fonds presteerde vorig jaar beter dan DPAM Capital B Equities Belgium (+2,9%) en AXA B Fund Equity Belgium (1,7%). Dat twee van de drie finalisten op één woord na dezelfde naam dragen, komt door de fusie van de Brusselse fondsenhuizen Degroof en Petercam in oktober 2015. Zowel Degroof als Petercam had een fonds met Belgische aandelen in zijn gamma. Het winnende fonds DPAM Invest B Equities Belgium heette tot eind 2015 Petercam Equities Belgium.

Die drie fondsen versloegen vorig jaar met verve de Bel-20-index die, als we rekening houden met de uitgekeerde dividenden, geen voortgang maakte. Omdat de Bel-20-zwaargewichten AB InBev en Engie in 2016 slecht presteerden, was het voor de fondsbeheerders niet zo moeilijk beter te doen dan de Belgische sterindex. In jaren dat ‘s werelds grootste brouwer niet te stoppen is, zijn de beheerders op achtervolgen aangewezen. Ze mogen maximaal 10 procent van hun portefeuille in één aandeel stoppen, terwijl het gewicht van AB InBev in de index telkens weer op 12 procent wordt gezet bij de jaarlijkse herschikking van de Bel-20 op de derde vrijdag van maart.

Het rendement in 2016 is niet alleenzaligmakend, en ook het rendement op drie of vijf jaar is niet allesbepalend. Morningstar kijkt ook naar de consistentie van de prestaties. Een fonds dat aan de finish het beste rendement haalt, maar waarvan de deelbewijzen onderweg aan grote waardeschommelingen onderhevig waren, valt niet per se in de prijzen. Dat gebeurde bijvoorbeeld in de categorie van de mixfondsen, waar het winnende fonds niet het hoogste rendement haalt, maar wel het regelmatigst heeft gepresteerd.

Gemengde fondsen

Mixfondsen zijn fondsen die zowel in aandelen als in obligaties kunnen beleggen. Bij de drie finalisten in die categorie zitten maar liefst twee dakfondsen van NN Investment Partners. Dakfondsen of funds of funds zijn fondsen die investeren in andere fondsen. In de portefeuilles zitten enkel huisfondsen van de vermogensbeheerder. NN Investment Partners maakte vroeger deel uit van ING Groep, maar de vermogensbeheer- en de verzekeringsactiviteiten werden afgesplitst, naar de beurs gebracht en herdoopt tot NN Group.

De twee gelauwerde dakfondsen zijn NN (L) Patrimonial Aggressive, waarvan de portefeuille voor meer dan 80 procent uit aandelen bestaat, en NN (L) Patrimonial Balanced, dat ongeveer evenveel gewicht toekent aan aandelen als aan obligaties. Daarnaast is er nog NN (L) Patrimonial Defensive, dat meer gewicht aan obligaties toekent, maar dat viel buiten de prijzen. De taak van de beheerders van die dakfondsen bestaat erin de beste fondsen uit het gamma van NN Investment Partners te selecteren en de middelen over die producten te verdelen.

Sinds vorig jaar is NN (L) Global Sustainable Equity de grootste positie in het Aggressive-fonds (20%). “Duurzaam beleggen hoeft geen nadeel te zijn voor de prestaties”, legt fondsbeheerder Siu Kee Chan uit. “Het komt juist het rendement ten goede als bedrijven die slecht scoren in duurzaamheid worden uitgesloten, of als bedrijven hun gedrag verbeteren onder druk van de aandeelhouders. Onze ambitie is niet verminderd. We willen met duurzame beleggingen nog altijd de markt verslaan.” NN Investment Partners heeft onlangs een ander Patrimonial-fonds met een focus op Europa omgevormd tot een duurzaam fonds. “Duurzaam investeren is eigenlijk al vrij normaal”, zegt Siu Kee Chan.

Stijgende rente

Op de vraag of Siu Kee Chan zich zorgen maakt over het effect van de stijgende rente op het obligatiedeel van de fondsen, antwoordt hij: “Als de rente snel en sterk zou stijgen, kunnen we in een negatieve spiraal belanden. Dat zou zorgwekkend zijn. Maar dat is niet ons basisscenario. De wereldwijde groei en de werkgelegenheid stemmen me optimistisch. Onze verwachting is dat de rente gestaag stijgt. Obligaties hebben het goed gedaan op momenten dat aandelen het slecht deden, en nu kunnen aandelen in de eerste fase van de aantrekkende rente goed presteren, ook als de obligaties licht onderuitgaan. Dat is het mooie aan een mix van aandelen en obligaties. Soms zien we dat de prestaties van aandelen en obligaties tijdelijk samenhangen, maar dat zijn korte fases in een lange historie van decorrelatie.”

“Hoe snel de rente stijgt, is vooral relevant voor de defensieve fondsen, die voor 75 procent uit obligaties bestaan. We kunnen de rentegevoeligheid van die fondsen verminderen door de looptijden van de obligaties kort te houden, zoals we de voorbije vier jaar al hebben gedaan.” Stel dat de zogenoemde duration van een portefeuille vier jaar is en dat de rente met 1 procent stijgt. Dan zakt de waarde van die portefeuille met ongeveer 4 procent. Als die duration twee jaar is, daalt de waarde slechts met 2 procent. We gaan hier wat kort door de bocht, maar het toont wel het belang van de duration of de rentegevoeligheid van een portefeuille.

“We hebben gezien dat de verkiezing van Donald Trump daarin een rol heeft gespeeld”, zegt Siu Kee Chan. “De inflatie en de rente waren al aan het stijgen, maar Trump bracht een versnelling op gang. Hij heeft twee soorten plannen. Enerzijds wil hij de regels verminderen, de belastingen verlagen en stimulansen voor de economische groei geven. Anderzijds dreigt hij de relatie met de handelspartners te verzuren, en we hebben allemaal in onze economieboeken geleerd dat protectionisme slecht is voor de economische groei. Beleggers waren na de verkiezing vooral opgelucht dat de onzekerheid weg was. Daardoor kwam de focus volledig op het ene deel van zijn plannen te liggen.” Siu Kee Chan zet vooral in op Europa en Japan, omdat hij Amerikaanse aandelen “rijkelijk” gewaardeerd vindt. Trump kan voor een impuls op korte termijn zorgen. “Maar hoe lang gaat dat duren?”, vraagt hij zich af.

Averaging down

R Valor, een fonds van Rotschild & Cie Gestion, vervolledigt de top drie in de categorie van de gemengde fondsen. Het haalde vorig jaar een hoger rendement (+20%) dan zijn concurrenten van NN Investment Partners. Ook op drie en op vijf jaar zijn de gemiddelde jaarrendementen van R Valor hoger (respectievelijk 13 en 15%). Alleen in 2008 maakte R Valor een serieuze uitschuiver met een jaarverlies van meer dan 40 procent.

“Ik ben pas in september 2008 betrokken geraakt bij het beheer”, zegt Yoann Ignatiew. “Toen was het grootste deel van het verlies al geleden. Het fonds had veel risico genomen door in te zetten op grondstoffen en Amerikaanse industriële aandelen. We hebben de voorbije jaren het verschil gemaakt omdat wij nooit hebben geloofd in een economische recessie.” Ignatiew vertrekt altijd vanuit het macro-economische plaatje en zoekt dan naar bedrijven die het beste geplaatst zijn om in die omstandigheden goed te presteren. Eind vorig jaar hadden industriële bedrijven (21%) het grootste gewicht in de portefeuille, gevolgd door banken en verzekeraars (19%) en technologiebedrijven (18%).

Het fonds verschilt op veel vlakken van de Patrimonial-fondsen van NN Investment Partners. R Valor investeert rechtstreeks in aandelen en obligaties. Maar er zitten vandaag amper obligaties in het fonds, of het moeten heel kortlopende obligaties zijn. “Ik zie het nut van obligaties niet op dit moment”, zegt Ignatiew. “Tegen de huidige lage rentevoeten kun je alleen maar verliezen.”

Er zitten 36 individuele lijnen in de portefeuille. De beheerder is heel transparant over wat hij met de portefeuille doet. Bij zijn doortocht in Brussel twee weken geleden toonde hij bijvoorbeeld een grafiek met alle aandelen die het fonds vorig jaar heeft gekocht en verkocht, en het moment waarop die transacties plaatsvonden. De meeste aankopen gebeurden in januari en februari, tijdens de beursdip. “Kijk, hier in januari kocht ik bijvoorbeeld MasterCard”, stipt Ignatiew aan. “Ik wilde het aandeel eigenlijk al twee jaar kopen, maar ik vond het al die tijd te duur.” In november nam hij weer winst op MasterCard. Ignatiew deed ook aan averaging down: hij kocht aandelen bij van bedrijven waarin hij al eerder tegen een hogere prijs was ingestapt.

Donald Trump

Aan het einde van het jaar kocht Ignatiew wat Amerikaanse farmabedrijven, zoals Pfizer en Eli Lilly, waardoor de farmasector in het fonds de vierde positie werd met een gewicht van 10 procent. De beheerder tankte ook wat aandelen van goudmijnen zoals Randgold en Goldcorp. “Ik heb het fonds de voorbije maanden een beetje defensiever gepositioneerd”, legt hij uit. Vandaag trekt het fonds voluit de kaart van Noord-Amerika, met een blootstelling van 24 procent van de portefeuille aan Canada en 41 procent aan de Verenigde Staten. “De Verenigde Staten en Canada zitten gewoon op een betere plaats in de economische cyclus”, zegt Ignatiew. “De groei moet vooral komen van technologie, en de meeste technologiebedrijven zitten in de Verenigde Staten. We zullen enkel investeren in Europese bedrijven die een graantje meepikken van een van die groeipolen.”

Van Donald Trump heeft hij op korte termijn geen schrik. “Ja, de communicatie van de Amerikaanse president kun je op zijn minst twijfelachtig noemen. Maar in hoeverre gaan de Republikeinen daarin mee? Ik geloof persoonlijk niet in zijn plannen om 1000 miljard dollar te investeren in infrastructuur in de komende tien jaar. Ze zouden daarvoor het schuldenplafond moeten loslaten. De geplande belastingverlagingen staan wel op de agenda van de Republikeinen. Die kan Trump voor een deel financieren door de hervorming van de gezondheidszorg van zijn voorganger terug te schroeven. Minder belastingen zijn goed nieuws voor bedrijven. Als Trump verdragen met de handelspartijen opzegt, kan dat op lange termijn wel een bedreiging zijn.

Dit artikel werd gereproduceerd met de toestemming van de uitgever, alle rechten voorbehouden.