Bron: Robecco

• Huidige energiestelsels hebben last van geopolitieke instabiliteit waar ze zelf aan bijdragen
• Elektrificatie is de sleutel naar een schone en zekere toekomst
• We staan aan het begin van een nieuwe investeringscyclus die een complexe transitie ondersteunt

De energiemarkten zoals we die nu kennen zijn vervuilend, inefficiënt, volatiel en kwetsbaar. De noodzaak van een energietransitie is nog nooit zo duidelijk geweest en de elektrificatie van eindtoepassingen wordt de motor van deze transitie. Er zijn enorme investeringen nodig, maar door de huidige omstandigheden (hoge volatiliteit, toeleveringsproblemen, noodzaak van schone én energiezuinige productie in het binnenland) brokkelt de weerstand steeds iets verder af.

De energiemarkten veranderen, maar zijn nog verre van duurzaam

Energie is van levensbelang voor economische groei, maar het zijn fossiele brandstoffen die een dominante plaats innemen. Olie, steenkool en aardgas vormen 80% van de primaire energie die nodig is om de wereldwijde economieën draaiende te houden. Volgens het Akkoord van Parijs en de transitie naar een economie met een netto-uitstoot van nul wordt het tempo van de overstap naar hernieuwbare en CO₂-arme energiebronnen de komende tien jaar opgevoerd en worden fossiele brandstoffen op termijn uitgefaseerd. Ondanks deze versnelling gaat het toch nog niet snel genoeg.

Het is algemeen bekend dat de energiesector, die verantwoordelijk is voor 80% van de totale CO₂-uitstoot, zeer vervuilend is. De combinatie van huidige crises heeft echter ook andere risico’s van deze sector aan het licht gebracht. Allereerst is de energiesector zeer inefficiënt. Zo wordt 60% van de gewonnen fossiele brandstoffen verspild: de ene helft gaat op aan stroomopwekking en de andere helft gaat verloren door inefficiëntie van de verbranding. Ten tweede is de sector bijzonder kwetsbaar vanwege de riskante afhankelijkheid van rijke landen en hun fossiele brandstoffen, terwijl het beleid en beheer in die landen te wensen overlaat. En tot slot is de sector volatiel: de oorlog in Oekraïne heeft de energiemarkten opgeschud waardoor de energieprijzen omhoog zijn geschoten.

Elektrificatie van de consumptie is essentieel voor schone energie

Decarbonisatie is alleen mogelijk door over te stappen op de verbranding van koolwaterstof in motoren en door verwarmingsketels te vervangen door elektrodeboilers. Dit hangt echter niet alleen af van de energieproductie. Het verbruik moet namelijk ook ‘schoon’ worden door te kiezen voor eindtoepassingen die werken op elektriciteit. 

Om de extreme opwarming van het klimaat te beperken moet in 2030 bijna 75% van de wereldwijde stroomopwekking afkomstig zijn van uitstootarme bronnen. Op dit moment zijn wind- en zonne-energie goed voor slechts 6% van de wereldwijde energiemix. Om de doelstelling van netto-nul te behalen moet het verbruik van elektriciteit de komende decennia worden verdubbeld of zelfs verdrievoudigd. Deze transitie wordt gerealiseerd door de transportsector (lithium-ion-accu’s, aandrijflijnen, groene waterstof en personenvervoer per spoor), maar ook door de bouwsector (elektrische warmtepompen, verwarming, ventilatie en klimaatbeheersing, isolatie) en de industrie (elektrificatie van productieprocessen).

Pull quote: “Om de extreme opwarming van het klimaat te beperken moet in 2030 bijna 75% van de wereldwijde stroomopwekking afkomstig zijn van uitstootarme bronnen”

De energietransitie aandrijven maar niet laten ontsporen

Inmiddels heeft klimaatbescherming de eerste plaats in de prioriteitenlijst afgestaan aan energiezekerheid, met name in Europa. Maar het is moeilijk om een goede middenweg te vinden tussen energiezekerheid en klimaatbescherming, vanwege de ontoereikende technologische capaciteiten en de negatieve publieke opinie, vooral als consumenten moeten rantsoeneren. Vanwege de toegenomen spanningen in verband met de oorlog in Oekraïne heeft Rusland de gaskraan naar de Europese Unie (EU) dichtgedraaid. Daar zijn ze nu dan ook wanhopig op zoek naar energie om het licht te laten branden, haar burgers warm te houden en haar economieën draaiende te houden. 

Naarmate de geopolitieke spanningen verder oplopen, maakt de crisis steeds beter duidelijk hoe groot de risico’s zijn van een economie die zwaar leunt op fossiele brandstoffen. De EU heeft maatregelen genomen om haar decarbonisatieprogramma te versnellen. Het REPowerEU-plan heeft tot doel de uitstoot van broeikasgassen verder te verminderen, de elektrificatie van gebouwen en industrieën te versnellen, en investeringen in hernieuwbare energiebronnen en infrastructuren op te voeren. In de Verenigde Staten (VS) wordt via de Inflation Reduction Act (IRA) bijna USD 400 miljard uitgetrokken om nationale productie- en opslagcapaciteit voor hernieuwbare energie te ontwikkelen en het gebruik van schone energie door consumenten te stimuleren.

Om de doelstelling van netto-nul in 2050 te behalen moet volgens het Internationaal Energieagentschap het totaal aan investeringen worden verdubbeld naar USD 5 biljoen per jaar. In veel bedrijfsmodellen vormen energiekosten een groot deel van de totale uitgaven. Energiebesparingen hebben dus in veel gevallen een groot effect op het netto bedrijfsresultaat.

Op lange termijn worden de voordelen van de transitie alsmaar groter, maar op korte termijn hebben veel bedrijven vooral te maken met torenhoge uitgaven, vooral in sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn. De kosten van de productie van hernieuwbare energie dalen ten opzichte van de snel stijgende kosten van conventionele energie en dus wordt de terugverdientijd van investeringen in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie korter. Dat betekent dat consumenten en energie-intensieve sectoren de energietransitie zullen versnellen.

Gericht beleggen met het oog op elektrificatie

Ondanks de uitdagingen waarmee we nog worden geconfronteerd, luidt de elektrificatie een megacyclus van enorme investeringen in die binnenkort alle sectoren zal bereiken. We denken dat we bij een cruciaal keerpunt zijn aangekomen: overheden zullen het gebruik van fossiele brandstoffen niet langer faciliteren, maar inzetten op technologieën waarmee economieën volledig kunnen worden geëlektrificeerd. Naarmate de energiemix diverser wordt en afnemers over meer flexibiliteit beschikken, neemt de concurrentie tussen energiebronnen toe, wat de transitie van economieën naar hernieuwbare energie en elektrificatie ook weer zal versnellen.

Meer dan ooit belegt Robeco in bedrijven die de transitie mogelijk maken en het tempo ervan verhogen in de hele waardeketen van de elektrificatie – van bedrijven bovenaan de keten die de productie van wind- en zonne-energie mogelijk maken, tot bedrijven onderaan de keten die efficiëntere middelen ontwikkelen om deze energie te gebruiken, op te slaan en aan te voeren. Naast de beleggingen in technologieën die al ver ontwikkeld zijn, is het team voortdurend op zoek naar bedrijven die in staat zijn tot vereenvoudigde en gestroomlijnde productie van revolutionaire oplossingen die de elektrificatie van de economie verder kunnen versnellen.